Dom Spotkań z Historią  oraz Fundacja Ośrodka KARTA zapraszają 10 - 11 kwietnia 2008 na Dni Sybiraków - w 20 rocznicę "Indeksu Represjonowanych" do Siedziby PAN, ul. Nowy Świat 72, sala Marii Skłodowskiej-Curie

Z okazji 20. rocznicy powołania „Indeksu Represjonowanych” – programu Ośrodka KARTA, którego celem jest gromadzenie informacji o osobach represjonowanych w ZSRR – zapraszamy na dwudniowe spotkania Sybiraków z historykami, archiwistami z Rosji, przedstawicielami „Memoriału” i zespołem „Indeksu”. Spotkaniu towarzyszą pokazy filmów dokumentalnych, prezentacje nagrań dźwiękowych Archiwum Wschodniego oraz tomów „Indeksu” z biogramami ponad 56 tys. obywateli polskich zesłanych do obwodu archangielskiego. Czynny będzie punkt informacyjny „Indeksu Represjonowanych” oraz punkt sprzedaży książek związanych z tematyką sybiracką.

PROGRAM DNI SYBIRAKÓW

10 kwietnia (czwartek)
15.00 – pokaz filmu Wszystko co najważniejsze (1992, 98’),  reż. R. Gliński
Ekranizacja autobiograficznej opowieści Oli Watowej, żony słynnego polskiego poety, futurysty. Film zaczyna się przed II wojną światową i opowiada o późniejszych dramatycznych losach  rodziny Watów: zesłaniu w głąb Rosji, powrocie do ojczyzny po zakończeniu wojny i emigracji do Francji.

18.00 – dyskusja Deportowani w obwodzie archangielskim – w relacjach świadków historii i dokumentach archiwalnych
Udział wezmą m.in. Aleksander Gurjanow, Andriej Raczynskij („Memoriał”), Tatjana Łozińskaja, Nadieżda Gołyszewa, Lubow Bykowa (archiwum Urzędu Spraw Wewnętrznych w Archangielsku).

11 kwietnia (piątek)
15.00– pokaz filmu Ostatni świadek (2005, 73’), reż. P. Woldan
Opowieść o losach Stanisława Swianiewicza – profesora ekonomii na Uniwersytecie Wileńskim, uczestnika wojny polsko-bolszewickiej, odznaczonego Krzyżem Walecznych. Bohater filmu trafił do niewoli sowieckiej pod koniec września 1939; był jeńcem obozu w Kozielsku, więziono go w moskiewskiej Łubiance. Oskarżony o szpiegostwo trafił do łagru w Republice Komi. Wolność odzyskał w kwietniu 1942 na mocy porozumienia Sikorski-Majski, umożliwiającego Polakom wstępowanie do armii gen. Andersa.
Stanisław Swianiewicz jest jedną z niewielu osób więzionych w Kozielsku, którym udało się uniknąć śmierci w Katyniu. W filmie o profesorze Swianiewiczu mówią m.in. Czesław Miłosz i prof. Stanisław Stomma, którzy znali go z czasów wileńskich.

16.30 – pokaz filmu …powinniście być wdzięczni Stalinowi (1999, 52’), reż. A. Trzos-Rastawiecki
Dokument o represjach sowieckich wymierzonych w Polaków. Prześladowania obywateli ZSRR pochodzenia polskiego rozpoczęły się już w 1934. Kolejnym etapem były masowe aresztowania i brutalne deportacje mieszkańców Kresów II RP w latach 1939-41. Od 1944 roku, w miarę marszu Armii Czerwonej na zachód, wywożono do łagrów Polaków, którzy należeli do podziemnych organizacji stawiających zbrojny opór Niemcom.
Tytuł filmu pochodzi z wypowiedzi posła do Dumy, który oburza się porównaniem Stalina do Hitlera. Jednak nie wszyscy Rosjanie są takiego zdania. Bohaterami filmu są również Arsienij Rogiński i Aleksander Gurianow ze Stowarzyszenia "Memoriał", odkrywający szokującą prawdę o zbrodniach stalinizmu.

18.00 – dyskusja Represje sowieckie wobec Polaków i obywateli polskich — aktualny stan wiedzy i problemy badawcze
Udział wezmą m.in. Aleksander Gurjanow, Andriej Raczynskij („Memoriał”), Tatjana Łozińskaja, Nadieżda Gołyszewa, Lubow Bykowa (archiwum Urzędu Spraw Wewnętrznych w Archangielsku).

***

Ośrodek KARTA — niezależna organizacja pożytku publicznego od 25 lat zajmująca się dokumentowaniem i upowszechnianiem historii najnowszej Polski i Europy Środkowo--Wschodniej. Prowadzi działalność dokumentacyjną, edukacyjną, wystawienniczą
i wydawniczą; jest m.in. wydawcą kwartalnika historycznego „Karta”. Organizuje wystawy w Polsce i za granicą (m.in. Oblicza totalitaryzmu wspólnie z DSH), prowadzi programy edukacyjne: Historia Bliska (w ramach Eustory) oraz dokumentacyjno-badawcze: Historia Mówiona (wspólnie z DSH), Wspólne Miejsce – Europa-Wschodnia, Indeks Represjonowanych, Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką, Pogotowie Archiwalne. Posiada bogate zbiory: Archiwum Wschodnie, Archiwum Opozycji, Archiwum Historii Bliskiej, Archiwum Historii Mówionej oraz Archiwum Fotografii. Więcej informacji można znaleźć na stronie: www.karta.org.pl.

„Indeks Represjonowanych” to skomputeryzowany zbiór informacji o osobach represjonowanych w ZSRR. Pomysł utworzenia „Indeksu” pojawił się w środowisku podziemnego pisma „Karta” w 1988 roku, po powołaniu Archiwum Wschodniego. Archiwum gromadzi świadectwa obywateli polskich, którzy po 17 września 1939 znaleźli się w więzieniach, łagrach i na zesłaniu. Zbiory Archiwum stały się podstawą „Indeksu”. Od 1992 roku, po nawiązaniu współpracy ze Stowarzyszeniem „Memoriał”, prowadzono kwerendy archiwalne na terenie b. ZSRR. Obecnie baza „Indeksu” liczy ponad 843 tys. rekordów-biogramów. Zweryfikowane informacje o represjonowanych publikowane są od 1995 roku w postaci książek (24 woluminy) oraz w Internecie – www.indeks.karta.org.pl.